فلورايد تراپی برای جلوگيري از پوسيدگي دندان‌ها

فلورايد تراپی برای جلوگيري از پوسيدگي دندان‌ها

دندان‌هاي شما از جمله ارزشمندترين سرمايه‌هاي شما هستند. دندان‌ها توسط عضلات قدرتمندي که فک‌ها را به حرکت در مي‌آورند، در جويدن غذا و تبديل آن به فرمي قابل هضم، به شما کمک مي‌کنند. دندان‌ها البته از بعد زيبايي هم حائز اهميت‌اند.

غالبا آنچه در برخورد اول با افراد متوجه مي‌شويم، لبخند آنهاست. دندان‌هاي تميز و سالم نشانه‌اي از سلامت عمومي فرد هستند. در گذشته لبخند زيبا فقط متعلق به جوانان بود، چون اکثر مردم قبل از ميانسالي دندان‌هاي خود را از دست مي‌دادند. اما امروزه به يمن مراقبت از دندان از همان دوران کودکي، بهبود وضع تغذيه و بهداشت ونظافت دندان براي اکثر ما اين امکان فراهم شده است تا دندان‌هاي خود را تا پايان عمر حفظ کنيم.

نکته ضروري حفظ يک ست از دندان‌هاي سالم، برنامه‌اي مادام‌العمر در زمينه نظافت و بهداشت دندان است يعني برنامه‌اي که خيلي زود آغاز گشته و ساليان دراز هم به صورت مستمر اجرا شود. اين برنامه شامل مسواک کردن دندان‌ها و غيره است. به علاوه مي‌توان مواردي مثل کاهش دفعات خوردن خوراکي‌هاي شيرين در طول روز را در اين برنامه گنجاند. پوسيدگي دندان که منجر به فساد و کرم خوردگي دندان مي‌شود مشکل بيشتر کودکان و همينطور ممکن است در هرسني روي دهد. بسياري از نکات را بايد ياد گرفت و به کودک نوياي خود بايد ياد داد.براي اين منظور به بيمارستان سجاد رفتيم تا گفت‌وگويي را با رئيس بخش دندان‌پزشکي بيمارستان دکتر مسعود هرمزي داشته باشيم. وي که جراح – دندانپزشک مي‌باشد اولين کسي است که دندانپزشکي بيمارستاني را در قالب خدمات بيمارستاني به همراه تيمي از پزشکان و دندانپزشکان که آماده کرده ارائه داده است. اين خدمات بيمارستاني براي دريافت درمان دندانپزشکي براي کساني است که مشکلات جسمي به جز مشکلات دندانپزشکي نيز دارند براي مثال، دريچه‌هاي قلبي مصنوعي دارند، کساني که صرع دارند و کساني که عضو پيوندي دارند قبل و بعد از پيوند و کساني که شيمي درماني و راديو تراپي شده يا مي شوند، کساني که داروهاي رقيق کننده خون مصرف مي‌کنند، کساني که مشکلات سکته مغزي دارند، کودکان و بچه‌هاي عقب افتاده، بزرگسالاني که فوبيا دارند يعني سال‌هاي سال است که از ترس دندانپزشکي به دندانپزشکي مراجعه نکرده‌اند و عذاب مي‌کشند و در کل کساني که مشکلاتي دارند و در شرايط عادي نمي‌شود براي آنها سرويس ارائه کرد يا نياز به خدمات دندانپزشکي تحت بيهوشي جنرال را دارند و يا کساني که نياز به تعداد زيادي ايمپلنت دارند که مي‌بايست در حالت عادي در چند جلسه انجام گيرد مي‌تواند‌ تحت بيهوشي جنرال در يک جلسه و خيلي راحتتر انجام دهند و همينطور اين مرکز ارائه دهنده خدمات اورژانس دندانپزشکي براي خانم‌هاي باردار است آنچه در ادامه آمده نتيجه گفت و گويي است درباره راهکارهايي براي مراقبت از دندان‌هاي کودکان.

پوسيدگي دندان کودکان از چه سني شروع مي‌شود؟

پوسيدگي دندان کودکان در سنين مختلف به عوامل مختلف بستگي دارد. مثلاً پوسيدگي دندان در کودک 6 ماه تا دو ساله که هنوز شير مي‏خورد با پوسيدگي دندان در کودک 3 تا 5 ساله و بالاتر فرق مي‏کند. بهتر است بدانيم چه عواملي در پوسيدگي دندانهاي کودکانمان نقش دارند. اين عوامل به ترتيب سن کودک، از مصرف شير مادر يا شيشه شير شروع و تا مصرف شيريني و شکلات بيش از حدّ و عدم رعايت بهداشت دهان ادامه پيدا مي‌کند.

چه عواملي باعث پوسيدگي دندان‌ها مي‌شود؟

يکي از علل پوسيدگي دندان‎ها در اوايل رويش، قراردادن شيشه شير يا سينه مادر به مدت طولاني، مخصوصاً شب تا صبح و در سنين بالاتر مصرف شيريني و عدم رعايت بهداشت دهان و دندان است.

بايد به اين نکته توجه داشت که پس از شيردهي، شيشه شير يا سينه مادر را بلافاصله از دهان کودک خارج کرده و ترجيحاً بعد از شير به کودک آب داد و يا با تکه‎اي گاز يا پارچه نخي مرطوب دندان‎هاي کودک را پاک کرد. زيرا ماندن بقاياي شير در دهان، فرصت مناسبي براي فعاليت عوامل ميکروبي و مخرب دندان‎ها خواهد بود و در مورد شکلات و شيريني سعي کنيد کودکان شکلات و شيريني و قند مصرف نکنند، شايد اين يک کار غيرممکن باشد ولي سعي کنيد تا فرزندان کوچک شما دندان‎هاي سالمي داشته باشند که طبعاً اين دندان‎هاي سالم باعث تغذيه مناسب و رشد و نمو بهتر آنها خواهد شد. اگر مي‎خواهيد چاي يا قهوه به فرزندتان بدهيد سعي کنيد به صورت شيرين کرده باشد تا نتوانند قند را بجوند چون بدين طريق به ميناي دندان‎هاي خود آسيب مي‌رسانند. شيريني و شکلات براي کودکان جذابيت خاصي دارد مطمئن باشيد شما نمي‎توانيد مانع اين جذابيت شويد ولي مي‎توانيد او را تشويق به مسواک زدن کنيد، تا هم نياز کودک را پاسخ داده باشيد و هم از عوارض ناشي از مصرف شيريني کاسته باشيد.

چه زماني بايد به دندانپزشک مراجعه کرد؟

حتماً از شش ماهگي يعني درست مصادف با رويش اولين دندان شيري که در دهان ظاهر مي‎شود جهت راهنمايي‎هاي بهداشتي و پيشگيرانه به دندانپزشکتان مراجعه کنيد و نيز مسواک مناسب سن کودک و نحوه مسواک زدن را حتماً از دندانپزشکتان جويا شويد.

بايد توجه داشت،پس از رويش دندان‎هاي شيري جهت فلورايد درماني که باعث جلوگيري از پوسيدگي دندان‎هاي کودک شما مي‌شود با دندانپزشک خود در تماس باشيد.

فلورايد تراپي را از چه سني بايد شروع کرد؟

معمولاً درمان فلورايد تراپي از دو سالگي براي کودکان بدون هيچگونه پوسيدگي هر 6 ماه يکبار و براي کودکان با يک يا چند پوسيدگي هر سه ماه يکبار انجام ميشود و اين درمان تا سن مدرسه که دهانشويه به کودکان ارائه ميشود، ادامه پيدا مي‌کند.

براي آشنايي کودک با مسواک چه نکاتي را بايد توجه داشت؟

با تهيه مسواک و در اختيار کودک گذاشتن آن، حتي به عنوان سرگرمي و اسباب‎بازي، باعث عادت کردن کودکتان به اين وسيله شويد. سعي کنيد زمان مسواک زدن کودکتان را با زمان مسواک زدن خود هماهنگ کنيد تا ضمن آموزش، براي کودک ايجاد انگيزه شود.

رويش دندان از چه زماني آغاز مي‌شود؟

کودک شما از حدود 6 ماهگي داراي دندان‎هاي شيري مي‎شود که اين دندان‎ها تا دو سالگي به 10 عدد در هر فک و 20 عدد کل دهان مي‎رسد.

آيا قطره آهن برروي دندان کودکان تاثيري ‌دارد؟

قطره آهن که جهت رفع کم خوني ناشي از کمبود آهن توسط پزشک متخصص کودکان تجويز ميشود، براي سلامت کودکان حياتي است، و در ضمن قطره آهن به هيچ وجه سبب پوسيدگي دندان‎ها نمي‎شود و صرفاً تغيير رنگ ايجاد مي‎کند.اگر بلافاصله پس از قطره آهن آب به کودک داده و بعد از آن نيز با گاز يا يک تکه پارچه نخي تميز دندان‎هاي کودک را تميز کنيد اين تغيير رنگ کمتر خواهد شد.

دندان دائمي از چه سني رويش مي‌کند؟

اولين دندان دائمي در سن شش سالگي و بدون افتادن هيچ دندان شيري و در انتهاي دندان‎هاي شيري يعني پشت آخرين دندان آسياي هر فک و به سمت حلق کودک مي‎رويد که در سيستم شماره‎گذاري دندان‎هاي بزرگسالي به آن دندان 6 (شش) و يا اولين آسياي بزرگ دائمي مي‎گوييم مي‎رويد و اکثر پدر و مادرها به همين دليل از اين دندان غافل شده زيرا منتظر افتادن دندان شيري و سپس رويش دندان دائمي و مواظبت از آن هستند در صورتي که براي رويش اين دندان و دندان‎هاي پشت سر اين دندان که دندان‎هاي 7 و 8 هستند و در سنين بالاتر مي‎رويند هيچ کدام از دندان‎هاي شيري نمي‎افتند تا آنها جايگزين دندان شيري شوند، بلکه فک کودک ما رشد کرده و فضاي کافي براي رويش اين دندان‎ها را به وجود مي‎آورد لذا همين غفلت باعث پوسيدگي زودرس دندان‎هاي دائمي مي‌شود که مي‎بايست دندان‌ها تا سنين کهنسالي در دهان باشند. به محض رويش دندان‎هاي آسياي دائمي اعم از آسياهاي بزرگ و کوچک به جهت جلوگيري از پوسيدگي زودرس به دندانپزشکان مراجعه و درخواست فيشور سيلنت کنيد، مخصوصاً در مورد دندان‎هاي شش که قبلاً توضيح داده شد که در هر طرف فک به عنوان اولين دندان آسياي دائمي مي‎رويد.

فيشور سيلنت چيست و چه فايده‎اي دارد؟

فيشور سيلنت يک درمان پيشگيرانه است که در مورد دندان‏هاي آسياي تازه رويش يافته انجام مي‏گيرد و باعث جلوگيري از پوسيدگي زودرس دندان تازه روئيده مي‏شود که البته اولين دندان آسياي دائمي تقريباً در سن 6 سالگي مي‏رويد.

البته بهتر است بدانيم امکان اين درمان در سالهاي گذشته وجود نداشت و به همين دليل اکثر بزرگسالان از داشتن اولين دندان آسياي بزرگ يا دندان 6 که مهم‎ترين دندان از نظر جويدن غذا در دهان است يا محرومند و يا داراي دندان 6 با پر کردگي وسيع و يا روکش هستند.

اين دندان‎ها به دليل جواني و نابالغي دندان(نه نابالغي کودک) داراي شيارهاي عميق و ضخامت ميناي نازک هستند و تا زماني که دندان بالغ شود و ميناي آن ضخيم گردد مدت زماني طول مي‎کشد که متأسفانه در اين مدت دندان‎هاي دائمي فرزندانمان دچار پوسيدگي ميشود ولي امروزه، علم اين مشکل را با فيشورسيلنت حلّ کرده است يعني دندانپزشکان بلافاصله پس از رويش دندان‎هاي دائمي آنها را بدون تراش و صرفاً با قراردادن ماده‎اي همرنگ دندان که در عمق شيارهاي دندان قرار مي‎دهند از ماندن غذا در عمق اين شيارها جلوگيري کرده و از طرفي زمان کافي براي ضخيم شدن مينا را بدون خطر پوسيدگي به دندان مي‎دهند و اين ماده نيز طوري ساخته شده است که تا زمان بلوغ دندان خودبخود سايش پيدا کرده و محو ميشود ولي کنترل شش‌ماهه دندانهاي فيشورسيلنت شده الزامي است لذا مي‎بايست پدر و مادرهاي عزيز به مسئله حياتي فيشورسيلنت کمال توجه را داشته باشند.

آيا دندان‏هاي شيري را نيز بايد مواظبت کرد؟ مگر اين دندانها به زودي نمي‏افتند؟

دندان‏هاي شيري عموماً از 6 ماهگي تا دو سالگي در دهان ظاهر مي‏شوند که البته در هنگام رويش در بيشتر کودکان ايجاد درد، بي‎تابي، بي‎خوابي، آبريزش دهان و افزايش بزاق، تب و اسهال مي‏کند که درمان‏هاي علامتي از طرف دکتر متخصص کودکان و يا دندانپزشک تجويز مي‏شود تا کودک اين دوره را راحت‎تر طي کند.

از همان زمان رويش دندان بايد مسواک زدن کودک با مسواک مناسب کودک آغاز گردد بديهي است که از همان زمان بتدريج رژيم غذايي کودک از شير به غذاهاي ساده و بعد به غذاهاي معمولي که طبعاً نياز به جويدن دارند تبديل مي‏شود پس از اين مرحله کودکانمان نياز به جويدن دارند و دندان‌هاي شيري اين نياز را تأمين کرده و رشد و نمو آنها را تأمين مي‏کنند و زمان افتادن دندانهاي شيري و رويش دندان دائمي از حدود 6 سالگي از دندانهاي جلويي شروع و سپس از رويش دندانهاي 6 شروع مي‏شود ولي جايگزيني دندان آسياي کوچک و آسياي بزرگ شيري که دندانهاي 4 و 5 دائمي و به اصطلاح آسياي کوچک اول و دوم دائمي هستند خيلي ديرتر اتفاق مي‏افتد يعني جايگزين آسياي کوچک شيري در 10 سالگي و آسياي بزرگ شيري 12 سالگي مي‏رويد و اگر فرض کنيد که کودکي در چهار سالگي دندانهاي آسياي کوچک يا بزرگ شيري را از دست بدهد از 6 تا 8 سال از جويدن مناسب محروم شده و احياناً دچار سوء تغذيه مي‎شود و خطر ديگر از دست دادن فضا جهت رويش دندان‎هاي دائمي مخصوصاً دندان 4 و 5 يا آسياي کوچک و بزرگ دائمي هستند مي‌شود که خود باعث توي هم رفتگي و کج و معوج شدن دندان‎ها مي‏شود و در آينده نياز به ارتودنسي را صد در صد خواهد کرد و يا حتي ممکن است يکي يا هر دوي اين دندان‎ها به دليل نبودن فضاي کافي به صورت نهفته بمانند که بعداً بايد با جراحي خارج شود. پس چنانچه دندان‎هاي شيري پوسيدگي پيدا کرد فوراً بايد به دندانپزشک مراجعه و آنها را ترميم کرد و چنانچه دير مراجعه شود دندانپزشک مجبور است دندان را عصب کشي کند.

آيا دندان شيري هم عصب کشي مي‏شود؟

بلي دندان شيري که هنوز زمان زيادي تا افتادنش باقي مانده است مي‏بايست به هر وسيله و يا روشي حفظ شود که يکي از اين روشها عصب کشي و ترميم است و اگر قسمت زيادي از دندان از دست رفته باشد آنها را روکش مي‏کنند که البته اين روکشها با روکش بزرگسالان تفاوت دارد و از جنس استنلس استيل است.اگر به دليل غفلت پدر و مادري دندان‎هاي آسياي شيري کودک به حدي از بين رفته باشد که دندانپزشک مجبور به کشيدن آن شود وي با توجه به سن کودک تصميم مي‎گيرد مثلاً کودکي که در 4 سالگي دندان آسياي بزرگ شيري را از دست ‏داده تا زمان رويش دندان دائمي جايگزين، کودک مي‏بايست 8 سال بي دندان باشد و همانطوري که گفته شد اين مسئله باعث 8 سال سوء تغذيه و عدم امکان جويدن مناسب کودک مي‏شود و از طرف ديگر چون اولين دندان آسياي بزرگ دائمي کودک در سن 6 سالگي مي‏رويد و اين دندان تمايل به حرکت به سمت جلوي دهان را دارد و طبيعتاً چون دندان جلوتر آن کشيده شده است پس فضاي مناسب براي حرکت را دارد لذا اين حرکت باعث مي‏شود که تمامي يا مقداري از فضاي رويش دندان‎هاي آسياي کوچک اول و دوم دائمي توسط اين دندان اشغال شود که در اين صورت کودک در بزرگسالي دچار دندان‎هاي کج و معوج و يا احياناً داشتن دندان نهفته مي‏شود که مي‏بايست دنداني که مي‏توانست سالها به اين فرد خدمت کند توسط جراحي خارج شده و دور انداخته شود.

اگر دندانپزشک مجبور به کشيدن دندان شيري شود چه اتفاقي مي‌افتد؟

در صورتي که دندانپزشک مجبور به کشيدن دندان شيري شود بلافاصله مي‏بايست اقدام به فضا نگهدار کند. فضانگهدار توسط وسيله حلقه مانند که دور دندان آسياي بزرگ تازه روييده قرار مي‏گيرد و توسط ميله‏اي فلزي از مسير بي‎دنداني گذشته و به اولين دندان شيري موجود تکيه مي‏دهد. مثال ساده فضانگهدار، فضانگهدار مثل ساختمان‎هاي اطراف ساختمان تخريب شده که توسط تيرهاي چوبي مهار مي‏شود که ساختمان به سمت فضاي تخريب شده حرکت نکند عمل مي‏کند و در واقع مانع پيشروي دندان دائمي به اين فضاي خالي مي‏شود تا زماني که رويش دندان آسياهاي کوچک برسد و در آن هنگام دندانپزشک اقدام به برداشتن اين فضانگهدار مي‎کند لذا اين اقدام بسيار ضروري بوده و کودک را در آينده از نياز به درمان‎هاي ارتودنسي پيشرفته نجات مي‏دهد.

فلورايد در آب آشاميدني چه کمکي به دندان مي‌کند؟

فلورايد به محکم و قوي شدن ساختار دندان کمک مي‌کند و اگر از يک حدي بيشتر شود برعکس عمل مي‌کند و دندان‌ها را دچار خلل و بدرنگي مي‌کند. فلورايد در آب يک ميزان استانداري دارد که بايد کنترل شود. بعضي از نواحي جنوبي کشور هستند که فلورايد در آب آشاميدني آنها از حد استاندارد بيشتر است و مردم آنجا بيشتر دچار مشکلاتي همچون بيماري فلوروزيس مي‌شوند. بايد توجه داشت که کمبود فلورايد در آب مي‌تواند باعث پوسيدگي دندان شود.

استفاده از چه خميردنداني براي دندان بهتر است؟

کاربرد خميردندان از نوع آن مهم‌تر است. از نظر نوع هم خميردندان خارجي وجود دارد هم ايراني و هرکدام مشخصات خودشان را دارند؛ ولي در کل بدون بيان اسم و برند خاص از خميردندان اين نکته مهم است که مواد ساينده در خميردندان نباشد و داراي فلورايد و اخيرا هم ترکيبات قلع در خميردندان استفاده مي‌شود که براي لثه مفيد است.

در انتخاب مسواک به چه نکاتي بايد توجه کنيم؟

در قديم فکر مي‌کردند که مسواک بزرگ بهتر تميز مي‌کند ولي الان نظر بر اين است که هر چقدر سر مسواک کوچک‌تر باشد مانور بهتري دارد و بهتر پاکيزه مي‌کند. کارخانجات مسواک‌سازي به خصوص خارجي طرح‌هاي بسياري را ارائه مي‌دهند و حق انتخاب را بيشتر مي‌کنند. برخلاف گذشته که مسواک زبر استفاده مي‌شد در حال حاضر مسواک نرم توصيه مي‌شود. در نتيجه مسواک با سر کوچک و نرم را توصيه مي‌کنيم. مسواک‌هاي برقي مسواک‌هاي خوبي هستند هم کوچک‌ترند و هم مانور بهتري دارند.

هرچند وقت يک‌بار بايد مسواک را عوض کنيم؟

چند دليل وجود دارد که مسواک را بايد عوض کرد يکي اينکه وقتي سر موهاي مسواک برمي‌گردد و ديگر حالت ايستاده و صاف ندارد بايد عوض شود و ديگر اينکه در مسواک‌هاي خارجي يک شاخصه‌هاي رنگي وجود دارد و هر موقع اين رنگ‌ها پاک شدند و يا کم‌رنگ شدند بايد مسواک را عوض کرد. هر چقدر که ما در مسواک زدن خود دقت کنيم فقط 3 سطح دندان را مي توانيم تميز کنيم و سطوح بين دندان هاي مجاور از دسترسي مسواک به دور مي ماند و اينجاست که اهميت نخ دندان کشيدن خود را متمايز مي سازد. پس بعد از هر دفعه مسواک زدن مي بايست سطوح بين دندان ها را توسط نخ دندان که دندانپزشک نحوه اجراي آن را آموزش خواهد داد پاکيزه کرد.

از چه سني بايد چکاپ دندان شروع شود؟

از 6ماهگي اولين دندان که در مي‌آيد بايد توسط مادر چکاپ دندان و مراقبت از دندان شروع شود و اگر هم سوالي پيش‌ آمد به پزشک مراجعه شود. همين‌طور در شرايط عادي در 2 سالگي که تعداد دندان ها در دهان کامل شد. و زماني است که اولين دوره فلورايدتراپي شروع مي‌شود و زماني است که کودک هيچ‌گونه مشکلي نداشته باشد، تا سني که دندان‌هاي شيري و دائمي هر دو در دهان هستند. پس بين 2 سالگي تا 6 سالگي هر 6ماه يک‌بار دندان کودک بايد توسط دندان‌پزشک معاينه و فلورايدتراپي شود همينطور بايد توجه داشت که در بزرگسالي هم هر 6 ماه يک‌بار دندان‌ها معاينه شوند.

از نظر ارتودنسي از چه سني کودکان بايد مورد معاينه قرار گيرند؟

کودکان از نظر اسکلتال يعني فک ها (از نظر موقعيت فک ها) در 8 سالگي و از نظر دنداني 10 سالگي بايد معاينه شوند. ولي بايد توجه داشته باشيم که چنانچه کودک ما مشکل اسکلتال داشته باشد در مورد دختراها حداکثر از يک سال بعد از اولين دوره قائدگي وقت درمان تمام خواهد شد و در مورد پسرها که دير تر به بلوغ مي رسند 2 تا 3سال به اين زمان اضافه خواهد شد. پس ما بايد دقت کنيم تا اين زمان طلايي درمان را از دست ندهيم و چنانچه اين زمان از دست برود تنها راه درمان جراحي هاي پيشرفته فک و صورت خواهد بود که در سنين 18 به بالا انجام مي شود. و طبيعتا وقتي مشکلات بيشتر شود هزينه های بيشتري را هم متحمل خواهند شد.